Thơ lục bát là gì? Hướng dẫn cách gieo vần thơ lục bát
Thơ lục bát là gì? Tìm hiểu thể thơ lục bát, cách gieo vần, cách làm thơ lục bát và những thể thơ phổ biến nhất Việt Nam.
Thơ lục bát chính là một trong những thể thơ có từ thời xa xưa được lưu truyền lâu năm. Thơ lục bát sẽ bao gồm từ hai câu thở trở lên và chúng được đề cập đến ở trong chương trình học ngữ văn lớp 12. Tại nội dung bài viết sau sẽ giúp bạn đọc nắm bắt cụ thể về khái niệm thơ lục bát là gì? cũng như học ngay cách gieo vần về thơ lục bát một cách chi tiết và cụ thể nhé!
Thông tin về thể thơ lục bát
Thơ lục bát được hiểu như thế nào?
Thể thơ lục bát chính là thể thơ được nằm trong các thể loại thơ của dân tộc Việt. Thơ này là thể loại thơ dân gian có bao gồm những cặp câu thơ được kết thành một bài thơ. Thông thường là đầu có 6 chữ và những câu sau sẽ bao gồm 8 chữ được nối tiếp cho đến hết bài thơ.
Thơ lục bát có nguồn gốc từ đâu
Thơ lục bát được xuất hiện từ rất lâu đời và chúng vẫn được lưu truyền cho đến ngày nay. Tính cho tới ngày nay thể thở vẫn được phát huy và kế thừa chúng đang giữ một vị trí quan trọng ở trong nguồn gốc văn học của dân tộc. Tại Việt Nam thì thể thơ lục bát được tồn tại dưới rất nhiều những hình thức khác nhau.
Chúng ta hoàn toàn có thể cảm nhận rõ thông qua những bài dân ca, ca dao hoặc bài đồng ca thấm đượm những tình cảm, nồng nàn hồn quê và con người. Cũng từ đó mà thơ lục bát cũng trở thành một thể thở đặc trưng ở trong những sáng tác của những người dân nông thôn.
Những người dân lao động làm việc vất vả luôn phải tìm đến những gì để quên đi sự vất vả. Theo đó việc sáng tác thơ đã giúp cho tinh thần họ trở nên phấn chấn và quên đi những vất vả lo âu. Thông thường trong lúc làm việc họ thường sáng tác thơ lục bát để diễn tả đúng tâm trạng và những cung bậc cảm xúc ở trong tâm hồn người dân lao động. Đồng thời thể loại thơ này còn bắt nguồn từ những lời ru của bà, của mẹ. Chứa đựng nhiều tình cảm yêu thương con cái và những bài đồng dao đã đi vào sâu tiềm thức của con người Việt Nam.
Thể thơ lục bát có cấu trúc như thế nào?
Sau khi đã nắm bắt được khái niệm thơ lục bát là gì? thì bạn cũng đừng quên tìm hiểu về cấu trúc của thơ lục bát. Theo đó, chúng ta có thể hiểu cấu trúc của thơ lục bát như sau:
- Số tiếng ở trong bài thơ lục bát đó là mỗi cặp lục bát sẽ bao gồm 2 dòng có lục và bát. Bài thơ lục bát sẽ là sự kết tiếp của những cặp như vậy. Số câu ở trong bài sẽ không bị giới hạn.
- Xét về nhịp, nhịp chẵn sẽ dựa vào tiếng có thanh không đổi trừ vào nhịp 2, 4, 6 và nhịp 2/2/2. Từ đó đã tạo nên sự hài hòa, nhịp nhàng cho các cặp lục bát ở trong bài.
- Cấu trúc của thơ lục bát sẽ có sự đối xứng luân phiên lẫn nhau đó là B – T – B được xếp ở các tiếng 2, 4, 6 ở trong dòng thơ. Đối lập âm vực trầm bổng được bắt đầu tiếng thứ 6 và tiếng thứ 6 dòng bát.
Ví dụ như: “Trăm năm trong cõi người ta
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau“
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Ở trong cặp lục bát trên sẽ có sự đối xứng nhau ơ trong các thanh và ở các tiếng 2, 4, 6. Ở câu lục là B – T – B “ năm – cõi – ta”, ở câu bát là B – T – B – B “ tài – mệnh – là – nhau”.
- Ở thơ lục bát sẽ có sự chặt chẽ về cách phối thanh nhịp nhàng: ở tiếng thứ 4 bắt buộc sẽ là vần trắc và ở các tiếng thứ 2, 6, 8 sẽ là vần bằng. Ở trong cấu bát ở tiếng thứ 6 và 8 cùng là bằng nhưng bắt buộc là phải khác dấu. Có nghĩa là tiếng thứ 6 là dấu huyền thì ở tiếng thứ 8 phải không dấu hoặc là ngược lại.
Ví dụ: “Trải qua một cuộc bể dâu
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”
(Trích Kiều thăm mộ Đạm Tiên – Nguyễn Du)
Các từ “ qua – cuộc – dâu/ điều – thấy – đau – lòng” được tuân thủ theo quy luật B – T – B.
Trong đó ta sẽ thấy câu bát tiếng 6 và tiếng 8 đều là những vẫn bằng nhưng lại có sự ngược nhau. Ở tiếng thứ 6 thanh bằng và tiếng 8 là thanh huyền.
Hướng dẫn cách gieo vần của thơ lục bát
Thơ 6 – 8 cũng là có sự quy định nghiêm ngặt về cách gieo vần sẽ là hiệp ở vần tiến thứ 6 của 2 dòng và giữa tiếng thứ 8 của dòng bát. Cùng với đó là tiếng thứ 6 ở dòng lục bát.
- Vần bằng: là những vần có thanh huyền và thanh ngang viết không dấu
Ví dụ: “Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”.
“Trang – da” đó là vần bằng tiếng thứ 6 câu lục và ở tiếng thứ 8 của câu bát.
- Vần trắc đều là những vần có dấu còn lại đó là: hỏi, nặng, ngã, sắc
Ví dụ như: “Tò vò mà nuôi con nhện
Ngày sau nó lớn nó quện nhau đi”
“Nhện – quện” đều là vần trắc
- Vần chân: đều được hiệp vần ở tiếng thứ 6 câu lục và ở tiếng thứ 8 câu bát
Ví dụ: “Nao nao dòng nước uốn quanh
Nhịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang”
(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
“ Quanh – ngang” đều là ở vần chân cuối ở những câu lục và câu bát
- Vần yêu: đều là những vần ở cuối câu lục hiệp với tiếng 6 câu lục
Ví dụ như: “Thanh minh trong tiết tháng Ba
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh”
“ Ba – là” đều gọi là vần được hiệp ở tiếng thứ 6 của dòng 2
Hướng dẫn cách làm thơ lục bát
Thơ lục bát là loại thơ vô cùng đơn giản dễ làm tuy nhiên người làm thơ cũng cần phải tuân thủ đúng theo luật thơ về hài thanh cũng như cách gieo vần. Như vậy là đã hoàn thành nên một bài thơ lục bát. Ở câu đầu 6 tiếng và câu sau là 8 tiếng tạo nên một cặp lục – bát.
- Làm thư câu lục sẽ được tuân thủ theo luật thơ ở những tiếng 2, 4, 6 đều là B – T – B. Những tiếng còn lại đều là ở thể tự do.
- Tiếp đến câu bát: được cân chỉnh cho sự đối xứng ở những tiếng 2, 4, 6 là B – T – B – B các tiếng còn lại sẽ là tự do.
- Cách gieo vần chính bạn hãy xem lại cách hiệp vần trong cặp câu. Để ý ở tiếng thứ 6 của 2 dòng đã được xem hiệp vần chưa. Nếu như chưa thì đổi lại đảm bảo cùng là vần bằng. Bên cạnh đó là cách chỉ hiệp vần ở cuối mỗi câu.
- Đọc lại ở hai câu thơ để đảm bảo nhịp 2/2/2 hoặc là 3/3 làm sao cho cân đối nhịp nhàng hơn.
- Nếu như bạn chưa thấy sự hào hoàn về mặt từ ngữ thì lúc này mới tìm được các từ tương ứng có thể thay thế được cho câu giúp cho câu thơ trở nên tự nhiên. Hạn chế được sự gò ép về cách hiệp vần.
Một số những thể thở phổ biến Việt Nam
Thể thơ dán thể, song thất
Ở trong cặp song thất và lục bát cũng cần phải có sự luân phiên được kế tiếp nhau. Mỗi cặp cần phải có sự hiệp vần, vần trắc có ở trong cặp song thất. Vần bằng có ở trong cặp lục bát và vần liền được nằm giữa cặp song thất và lục bát.
Ở cặp lục bát có nhịp 2/2/2 và ở nhịp ¾ ở trong hai câu thất. Xét về thanh ở tiếng thứ 3 của cặp song thất thường được lấy làm chuẩn. Ở trong câu cũng có thể có hoặc không có thanh bằng hoặc thanh trắc. Chúng được đối xứng ở giữa cặp lục bát mang luật B – T được chặt chẽ hơn.
Những thể ngũ ngôn đường luật
Trong đó chúng sẽ bao gồm ở thể ngũ ngôn tứ tuyệt có 5 tiếng 4 dòng và ngũ ngôn bát cú sẽ có 5 tiếng 8 dòng. Trong đó sẽ có 4 phần chính là đề, thực, luận và kết có 5 tiếng và 4 hoặc là 8 dòng. Ở thể thơ này sẽ có cách gieo vần và gieo vần cách, nhịp lẻ sẽ là 2/3 . Chúng được hài thanh ở trong thể thơ này có sự luân phiên nhau về luật thơ B – T hoặc là cũng có thể là B – B – T ở trong tiếng thứ 2 và 4.
Thể thơ ngũ ngôn đường luật
Đối với thơ đường luật sẽ bao gồm 2 thể thơ chính đó là:
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt sẽ bao gồm 7 tiếng và 4 dòng. Trong đó có vần chân, độc vần và gieo vần cách. Nhịp thơ có trong thể thơ này là 4/3.
- Ở thể thơ thất ngôn bát cú sẽ bao gồm 7 tiếng và 8 dòng. Theo đó chúng được chia thành các phần chính là đề, thực, luận và kết. Cách gieo vần chân và độc vận là nhịp 4/3.
Nội dung bài viết trên đã giúp bạn tìm hiểu thông tin chi tiết về thơ lục bát là gì? và cách gieo vần như thế nào? Mong rằng với những thông tin này đã giúp bạn hiểu thêm về thể thơ này. Chắc chắn sẽ giúp cho bạn nhiều kiến thức hay về thể thơ truyền thống này. Hãy thường xuyên truy cập vào website để có thêm nhiều kiến thức hay nhé!
Xem thêm: Từ Hán Việt là gì? Khái niệm và đặc điểm của từ Hán Việt
Thuật ngữ -Từ Hán Việt là gì? Khái niệm và đặc điểm của từ Hán Việt
Nói giảm, nói tránh là gì? Định nghĩa, tác dụng và các ví dụ
Nói quá là gì? Định nghĩa và tác dụng của nói quá là gì?
Từ láy – từ ghép là gì? Định nghĩa và các ví dụ minh họa
Các loại từ trong Tiếng Việt phổ biến và hay sử dụng nhất
Từ đồng âm là gì? Định nghĩa và những kiểu từ đồng âm
Đại từ là gì? Khái niệm và vai trò của đại từ như thế nào?